09 apr Stress en vrouwelijke hormonen
Stress en vrouwelijke geslachtshormonen
In mijn praktijk voor orthomoleculaire therapie, klinische psycho neuro immunologie en life coaching zie ik veel vrouwen die worstelen met hormonale klachten. Hierbij kun je denken aan PMS (premenstrueel syndroom), onregelmatige menstruatie, vleesbomen, PCOS (polycysteus ovarium syndroom), endometriose en overgangsklachten. Maar ook (cyclische) angsten, prikkelbaarheid en zelfs depressie kunnen hormonaal gestuurd zijn.
Hormonale klachten kunnen voorkomen op alle leeftijden maar vooral vanaf het 35e/40e levensjaar nemen klachten toe. Vrouwen gaan dan langzaam richting de overgang waardoor de druk op het hormonale systeem toeneemt.
Wat zijn hormonen nu precies?
Hormonen
Hormonen zijn boodschapperstofjes die door gespecialiseerde kliercellen (onder andere in de bijnieren) worden geproduceerd, vervolgens aan het bloed worden afgegeven en elders in het lijf hun werk doen.
De aanmaak van hormonen wordt gestuurd vanuit de hersenen. Zo wordt de afgifte van hormonen gestimuleerd of geremd via de hypothalamus en hypofyse in het brein.
Drie belangrijke hormonale regelsystemen (ook wel ‘hormonale assen’ genoemd) en hun onderlinge wisselwerking komen in dit artikel aan bod:
- De hypothalamus-hypofyse-gonadale as (HPG-as) – De geslachtsorganen as
- De hypothalamus-hypofyse-bijnier-as (HPA-as) – De stress as
- De hypofyse-hypothalamus-schildklier-as (HPT-as) – de schildklier as
Voor een goede hormoonhuishouding is balans op al deze drie assen belangrijk.
Progesteron en oestrogeen
Hormonen werken nauw samen. Voor vrouwen is een goed evenwicht tussen de hormonen progesteron en oestrogenen noodzakelijk voor een optimale gezondheid. Disbalans tussen oestrogeen en progesteron kan voor uiteenlopende klachten zorgen zoals PMS, mood swings of een onregelmatige menstruatie.
Wat ik in dit artikel wil benadrukken, is dat hormonale klachten niet alleen niet alleen voortkomen uit verstoringen in de geslachtshormonen as (HPG-as) maar ook sterk beïnvloed kunnen worden door twee andere assen, namelijk de stress as (HPA-as) en de schildklier as (HPT-as).
Cortisol en progesteron
Kan stress (cortisol) voor een verstoring van vrouwelijke hormonen zorgen? Jazeker!
Progesteron is een geslachtshormoon dat met name in de tweede fase van de menstruatiecyclus door het corpus luteum (het gele lichaam in de eierstok) wordt geproduceerd.
Biochemisch gezien is progesteron de voorstof van cortisol, het stresshormoon. Progesteron kan dus omgezet worden in cortisol. In tijden van langdurige stress, wanneer er veel cortisol geproduceerd moet worden, kan progesteron dus verlagen.
Mogelijke klachten door een progesterontekort zijn:
- PMS
- pijnlijke borsten
- vertraagde schildklier
- cyclische hoofdpijnen
- vocht vasthouden
- onregelmatige menstruatie cyclus
- angst en prikkelbaarheid.
Hier zie je duidelijk dat de stress as de geslachtshormonen as beïnvloedt. De aanmaak van stresshormonen zoals cortisol (fight/flight) heeft voorrang boven de productie van geslachtshormonen.
De impact van stress is zelfs zo sterk dat de receptoren (die stoffen in en uit cellen laten gaan) tijdelijk ongevoelig kunnen worden gemaakt voor progesteron onder invloed van cortisol. De opname van progesteron wordt dan tijdelijk geblokkeerd. Bij hevige stress kunnen vrouwen progesteron resistent zijn.
Vrouwen met chronische stress zullen dus eerder hormonale klachten ervaren en met meer problemen door de overgang gaan.
Neem contact op voor meer informatie!
Oestrogeen dominantie
En nu het andere, o zo belangrijke vrouwelijke hormoon oestrogeen.
Ten eerste is het goed om te vermelden dat oestrogeen niet één specifiek hormoon is, er zijn verschillende vormen: oestradiol, oestron en oestriol. Oestrogenen worden aangemaakt vanuit de eierstokken en na de overgang ook vanuit vetweefsel.
Vrouwen kunnen veel, normaal of laag oestrogeen hebben. Er kan ook sprake zijn van oestrogeen dominantie als de verhouding met progesteron scheef is. Bij progesteron tekort is er al snel teveel aan oestrogeen. Een teveel aan oestrogeen (ten opzichte van progesteron) wordt oestrogeen dominantie genoemd.
De klachten van oestrogeen dominantie lijken op een progesteron tekort. Echter, bij een progesteron tekort ligt de nadruk meer op PMS klachten terwijl in geval van oestrogeen dominantie vrouwen bijvoorbeeld ook last kunnen hebben van PCOS, vleesbomen en endometriose.
Schildklier en vrouwelijke hormonen
Naast de stress as (cortisol) kan ook de schildklier as een remmende werking uitoefenen op de geslachtshormonen as.
Bij een te langzaam werkende schildklier ontstaat er een verhoogde TRH (thyreotropine-releasing hormone) productie uit de hypothalamus.
TRH is een stof die de hypofyse in de hersenen stimuleert tot de productie van TSH (thyroïd stimulerend hormoon), het schildklierhormoon. Echter, TRH stimuleert ook de cellen in de hypofyse tot een verhoogde secretie van het vrouwelijke hormoon prolactine .
Prolactine en progesteron
Naast progesteron en oestrogeen heeft prolactine invloed op de geslachtshormonen balans via de werking van de schildklier.
Prolactine is een hormoon dat tijdens de zwangerschap verhoogd is en betrokken is bij de melkproductie. Prolactine lijkt veel op een groeihormoon, het zorgt er voor dat een kindje kan groeien in de baarmoeder.
Wanneer prolactine te hoog is, wordt progesteron verlaagd. Prolactine remt de aanmaak van progesteron. Een hoge afgifte van prolactine (gestuurd vanuit een trage schildklier en hoge TRH productie) kan de dus een progesteron tekort in de hand werken – en kan daarmee tevens oestrogeen dominantie veroorzaken.
Hier zie je dat de HPT-as, de schildklier as, druk uit kan oefenen op geslachtshormonen as en voor hormonale klachten kan zorgen.
Dopamine en prolactine
Dopamine – een belangrijke neurotransmitter in de hersenen die zorgt voor energie en een goede stemming – remt overigens een teveel aan prolactine. Wanneer prolactine laag is, is dopamine hoog – en andersom.
Neem vrijblijvend contact op voor meer informatie
Voedingsadvies en orthomoleculaire therapie bij hormonale klachten.
Voeding kan je hormoonhuishouding ondersteunen of verzwakken. Alcohol, suiker en teveel koffie kunnen de lever belasten en hormonale klachten verergeren. Maar ook xeno oestrogenen en niet lichaamseigen hormonen (de pil) kunnen bijdragen aan hormonale disbalans. Bovendien kunnen tekorten aan vitaminen en mineralen hormonale klachten verergeren.
Er zijn diverse supplementen op de markt die helpen om de hormonale assen te reguleren. Orthomoleculaire interventies kunnen ondersteunen om stress te reduceren, de schildklier te ondersteunen of oestrogeen dominantie tegen te gaan.
Er zijn bovendien kruiden die progesteron verhogend werken, zoals Vitex agnus castus. Maar ook aminozuren en kruiden die voorlopers van dopamine bevatten, zoals Rhodiola, kunnen bij hormonale klachten uitkomst bieden.
Wil je meer weten?
Wil je hier meer over weten? Maak dan een afspraak voor orthomoleculaire therapie
Sorry, het is niet mogelijk om te reageren.