22 sep Filter, Espresso of Decaf? Wat jouw koffievorm zegt over je gezondheid en genen

Van filter tot cupjes: wat jouw koffiekeuze zegt over gezondheid en genen

Koffie is voor velen een dagelijks ritueel. De geur, het eerste slokje, de energieboost — het hoort erbij. Maar wist je dat niet alle koffie hetzelfde effect heeft op je lichaam? Of je nu kiest voor filterkoffie, een espresso uit een cupje of een decaf, het maakt uit voor je cholesterol, hormonen en zelfs hoe je lever en stress-as ermee omgaan. En alsof dat nog niet genoeg is, spelen ook je genen een verrassende rol.

Filterkoffie – de klassieke en gezonde keuze

De ouderwetse filterkoffie met een papieren filter blijkt in de wetenschap de meest gezonde variant. Dat komt doordat de filter twee stoffen, cafestol en kahweol, grotendeels tegenhoudt. Deze vetachtige stoffen uit koffie kunnen je LDL-cholesterol verhogen.

Juist door dat filter werkt filterkoffie beschermend bij hart- en vaatziekten, diabetes en leverproblemen. Een eenvoudige filter maakt dus echt het verschil.

Espresso en cupjes – klein, sterk, maar minder gefilterd

De meeste mensen drinken tegenwoordig geen filterkoffie meer, maar espresso of koffie uit cupjes. Lekker snel, sterk van smaak, maar… er zit een addertje onder het gras. Omdat deze koffie ongefilterd is, blijven cafestol en kahweol grotendeels aanwezig. Dat kan bij veel gebruik leiden tot een verhoging van cholesterol.

Aan de andere kant zit espresso wel vol antioxidanten en kan het de lever en stofwisseling ondersteunen. Het is dus geen zwart-wit verhaal. Voor de meeste gezonde mensen is één tot drie kopjes per dag prima. Maar heb je last van verhoogd cholesterol? Dan is filterkoffie of decaf een betere optie.

French press en kookkoffie – het minst vriendelijk voor je cholesterol

French press, moka pot of Turkse koffie: heerlijk qua smaak en beleving, maar wetenschappelijk gezien het minst gunstig. Omdat er geen filter wordt gebruikt, krijg je de hoogste concentratie cafestol en kahweol binnen. Onderzoek laat zien dat dit je LDL-waarde duidelijk kan verhogen, vooral bij dagelijks gebruik.

Een tip voor liefhebbers: geniet ervan als traktatie, maar gebruik het liever niet als dagelijkse standaard.

Decaf – zonder cafeïne, mét voordelen

Veel mensen denken dat cafeïnevrije koffie een “lege huls” is. Toch blijkt dat niet zo te zijn. De meeste polyfenolen en antioxidanten blijven gewoon aanwezig, ook al is de cafeïne verwijderd.

Dat maakt decaf bijna net zo gezond als gewone koffie — zeker voor de lever en je stofwisseling. En er zit nog een extra voordeel aan: bij mensen die gevoelig zijn voor cafeïne (slapeloosheid, angst, hartkloppingen) kan decaf een geweldige uitkomst zijn. Vooral in de overgang is dit vaak een slimme switch.

Genetica – waarom de één fluitend 5 kopjes drinkt en de ander trilt van één slok

Niet iedereen reageert hetzelfde op koffie. Het verschil zit in je CYP1A2-gen: dit gen bepaalt hoe snel je lever cafeïne afbreekt.

Snelle metaboliseerders breken cafeïne razendsnel af. Zij kunnen vaak probleemloos meerdere kopjes drinken en ervaren zelfs meer beschermende effecten op hun hart en stofwisseling.

Trage metaboliseerders hebben een mutatie waardoor cafeïne veel langzamer wordt afgebroken. Eén kopje kan dan urenlang in het lichaam rondcirkelen. Het gevolg: onrust, slapeloosheid, hartkloppingen of verhoogde cortisol. Bij veel koffie neemt zelfs het risico op hart- en vaatziekten toe.

Herken je jezelf hierin? Dan is decaf of een switch naar groene thee vaak een betere keuze.

Hoe herken je dat je een trage afbreker bent?

Je hoeft niet altijd een DNA-test te doen om een idee te krijgen. Denk eens aan:

Ligt je wakker van een cappuccino na de lunch?

Krijg je sneller hartkloppingen of een gejaagd gevoel van koffie?

Voel je je gespannen of juist trillerig na een klein kopje?

Dan is de kans groot dat jouw CYP1A2-enzym traag werkt.

Praktische tips

Kies voor filter of decaf als je gevoelig bent voor stress of verhoogd cholesterol.

Drink koffie in de ochtend, zodat het je slaap niet beïnvloedt.

Ondersteun je lever met kruisbloemige groenten (broccoli, spruitjes) die de ontgifting van cafeïne versnellen.

Luister naar je lichaam: jouw reactie is belangrijker dan algemene adviezen.

Conclusie

Koffie is niet goed of slecht. Het gaat om hoe je het zet, hoeveel je drinkt én hoe jouw lichaam ermee omgaat. Voor de één is een espresso een perfecte start van de dag, voor de ander is een filter of decaf veel gezonder. En je genen? Die vertellen vaak waarom jij zo anders reageert dan je buurvrouw.

Over de auteur

Ik ben drs. Evelyn Prinsen – auteur, docent en gespecialiseerd in psycho-neuro-immunologie en orthomoleculaire geneeskunde. Met 20 jaar ervaring help ik je de diepere oorzaak achter je klachten te ontdekken.

Zoek jij een orthomoleculaire en kPNI-proof aanpak van je klachten? Maak een afspraak

Lees verder: Orthomoleculaire Therapie bij Stress

Wetenschappelijke bronnen

National Library of Medicine (2024). Coffee consumption and cardiovascular risk: impact of brewing methods. PubMed ID: 40089392.

Cornelis, M. C., & El-Sohemy, A. (2006). Coffee, CYP1A2 genotype, and risk of myocardial infarction. JAMA, 295(10), 1135–1141.

Grosso, G., Micek, A., Godos, J., et al. (2017). Coffee consumption and risk of cardiovascular disease, cancer, and all-cause mortality in a large prospective cohort study. European Journal of Epidemiology, 32(9), 765–775.

Ding, M., Satija, A., Bhupathiraju, S. N., et al. (2015). Association of coffee consumption with total and cause-specific mortality in three large prospective cohorts. Circulation, 132(24), 2305–2315.

van Dam, R. M., & Hu, F. B. (2005). Coffee consumption and risk of type 2 diabetes: a systematic review. JAMA, 294(1), 97–104.

Higdon, J. V., & Frei, B. (2006). Coffee and health: a review of recent human research. Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 46(2), 101–123.

Freedman, N. D., Park, Y., Abnet, C. C., et al. (2012). Association of coffee drinking with total and cause-specific mortality. New England Journal of Medicine, 366(20), 1891–1904.